تاثیر سنسور دریچه گاز در شتاب و مصرف سوخت

در دنیای پیشرفته‌ی خودروهای امروزی، سیستم‌های الکترونیکی و حسگرها نقش حیاتی در بهینه‌سازی و اجرای عملکرد موتور ایفا می‌کنند. یکی از این قطعات کلیدی، سنسور دریچه گاز (Throttle Position Sensor یا TPS) است که به‌عنوان پل ارتباطی بین پدال گاز و واحد کنترل موتور (ECU) عمل می‌کند. تاثیر سنسور دریچه گاز در شتاب خودرو غیرقابل انکار است. همچنین تأثیر مستقیمی بر مصرف سوخت و حتی طول عمر قطعات موتور دارد. در ادامه باما همراه باشید تا بیشتر به بررسی این قطعه بپردازیم.

نقش سنسور دریچه گاز در خودرو چیست؟

سنسور دریچه گاز، موقعیت دریچه گاز (Throttle Valve) را به واحد کنترل موتور (ECU) گزارش میدهد. این سنسور با اندازه‌گیری زاویه فشرده‌شدن پدال، اطلاعاتی را جمع آوری و ارسال می‌کند. ECU با استفاده از این داده‌ها، مقدار سوخت تزریقی و زمان جرقه‌زنی را محاسبه می‌کند تا احتراق بهینه انجام شود.
اگر سنسور دریچه گاز خراب باشد، ECU نمی‌تواند به‌درستی میزان فشاری که به پدال وارد می‌کنید را تشخیص دهد، لذا منجر به مشکلاتی مانند کاهش شتاب، افزایش مصرف سوخت، روشن شدن چراغ چک و ریپ زدن می‌شود.

توجه کنید اطلاعاتی که سنسور دریچه گاز به کامپیوتر می‌فرستد مشابه داده‌هایی است که سنسور اکسیژن نیز ارسال می‌کند. لذا علائم خرابی این دو قطعه ممکن است شبیه یکدیگر باشد. بنابراین قبل از تعویض لازم است از خرابی هریک اطمینان حاصل کنید.

مطلب پیشنهادی: سنسور اکسیژن و نقش آن در خودرو

تاثیر سنسور دریچه گاز در شتاب

شتاب خودرو به‌طور مستقیم به هماهنگی بین دریچه گاز، سوخت و هوا بستگی دارد. سنسور TPS با ارسال داده‌های دقیق به ECU، امکان تنظیم بهینه‌ی نسبت هوا به سوخت (Air-Fuel Ratio) و زمانبندی جرقه را فراهم می‌کند.

اگر سنسور خراب باشد، ECU ممکن است نتواند افزایش ناگهانی تقاضای هوای موتور (هنگام فشردن بیشتر پدال گاز) را تشخیص دهد. این موضوع باعث تأخیر در شتاب‌گیری یا حتی لرزش خودرو می‌شود.

در مواردی، خطای سنسور منجر به محدودیت مصنوعی دور موتور (Limp Mode) می‌شود تا از آسیب به موتور جلوگیری کند. منظور از محدودیت مصنوعی حالتی است که در خودروهای نوین قرارداده‌اند تا در مواقع اضطراری از آسیب به سیلندرها جلوگیری شود.

درواقع زمانی که کامپیوتر مرکزی تشخیص دهد هوا یا سوخت کافی به موتور نمی‌رسد و مشکلی در این باره وجود دارد، فعالیت سیلندرها را محدود می‌کند. معمولا سرعت را در محدوده 40 تا 60 کیلومتر نگه‌می‌دارد و اجازه فراتر رفتن دور موتور به بیش از 3000 RPM را نمی‌دهد. در خودروهای دنده اتوماتیک نیز ممکن است گیربکس قفل شود.

تاثیر سنسور دریچه گاز در مصرف سوخت

سنسور TPS نقش کلیدی در مدیریت مصرف سوخت دارد. اگر این سنسور دچار خطا شود، ECU نمی‌تواند میزان دقیق هوای ورودی را محاسبه کند و ممکن است سوخت بیشتری تزریق شود (مخلوط سوخت غنی یا خام سوزی) یا برعکس، سوخت کمتر (مخلوط سوخت رقیق). حالت اول منجر به افزایش مصرف سوخت و حالت دوم منجر به ریپ زدن و کاهش شتاب (کپ کردن) خودرو می‌گردد.
برای درک بهتر، اگر سنسور زاویه دریچه گاز را بیشتر از مقدار واقعی گزارش دهد (ممکن است پای شما روی پدال نباشد ولی خودرو گاز می‌خورد) ECU سوخت اضافی تزریق می‌کند که منجر به افزایش مصرف تا ۲۰٪ می‌شود.

تست سنسور دریچه گاز بدون دستگاه

بطورکلی اگر خودروی شما دارای مشکلاتی همچون گاز خوردن بی‌دلیل، ریپ زدن، کپ کردن، کاهش شتاب، افزایش مصرف سوخت و یا اینکه برای حرکت لازم است پای خود را تا ته روی پدال فشار دهید، همگی از علائم خرابی این قطعه هستند. در صورت مشاهده هریک یا تعدادی از این علائم بهتر است جهت جلوگیری از بروز علائم بعدی نسبت به تعویض این قطعه اقدام نمایید.

در ادامه برخی تست های سنسور دریچه گاز را مشاهده می‌کنید که در تشخیص مشکل شما را راهنمایی می‌کنند.

۱. بررسی چراغ چک موتور: اگر چراغ چک روشن است، از طریق کد خطا (مثلاً کد P0120) میتوان به خرابی TPS شک کرد.
۲. تست مقاومت متغیر: با استفاده از مولتی‌متر، مقاومت سنسور را در حالتهای مختلف دریچه گاز اندازه بگیرید. تغییرات ناگهانی مقاومت نشان‌دهنده خرابی است.
۳. بررسی پاسخگویی پدال گاز: در حالت درجا گاز دادن، اگر دور موتور به‌صورت ناگهانی بالا یا پایین می‌رود، احتمال خرابی سنسور وجود دارد.

علائم خرابی سنسور دریچه گاز

• شتاب نامنظم (ریپ زدن) یا تأخیر در پاسخگویی به پدال گاز.
• افزایش غیرعادی مصرف سوخت.
• لرزش موتور در حالت درجا یا دور آرام.
• روشن شدن چراغ چک موتور.
• اختلال در تغییر دنده‌ خودروهای اتوماتیک.
• گاز خوردن و افزایش دور موتور بی‌دلیل.
• نیاز به فشار زیاد به پدال جهت حرکت.

به دلیل تشابه عملکردی سنسور دریچه گاز و سنسور اکسیژن ممکن است علائم خرابی آنها مشابه یکدیگر باشد. لذا قبل از اقدام به تعویض از خرابی هریک اطمینان حاصل نمایید.

مطلب پیشنهادی: خرابی سنسور دریچه گاز؛ دلایل و نحوه رفع آن

نکات مهم برای افزایش عمر سنسور دریچه گاز

• بهتر است هر چندماه یکبار سنسور را تمیز کنید اما از مواد شیمیایی جهت شستشوی آن پرهیز نمایید. بهتر است این کار با یک دستمال پارچه‌ای انجام شود.
• در صورت مشاهده رسوبات کربنی روی دریچه گاز (دقت کنید منظور وجود رسوبات روی خود دریچه گاز است و نه سنسور)، آن را با اسپری انژکتورشوی تمیز کنید.
• در صورتی که خودروی شما مشکل برقی و سیم‌کشی دارد هرچه زودتر آن را تعمیر نمایید تا از خرابی سنسورهای متعدد جلوگیری شود.

نتیجه‌گیری

سنسور دریچه گاز نقش حیاتی در عملکرد شتاب، مصرف سوخت و سلامت کلی موتور دارد. خرابی این سنسور نه تنها باعث کاهش راندمان خودرو می‌شود، بلکه ممکن است به قطعات دیگر نیز آسیب برساند. تشخیص به‌موقع علائم خرابی و تست دوره‌ای سنسور، هزینه‌های تعمیرات را کاهش می‌دهد.

در این مطلب سعی کردیم به‌طور جامع به سوالات شما در مورد تاثیر سنسور دریچه گاز در شتاب و مصرف سوخت خودرو پاسخ دهیم. امیدواریم برای شما مفید واقع شده باشد. در قسمت نظرات، تجربیات خود را با سایرین در میان بگذارید.

در صورتی که به سنسور اکسیژن اورجینال به همراه گارانتی نیاز دارید به فروشگاه ما سر بزنید 🙂

سوالات متداول