ناک زدن موتور خودرو چیست؟ – ویدیو تشخیص صدا
در این مطلب به صدایی می‌پردازیم که هرگاه از موتور خودرو برآید خبر از شروع روند مرگ آن را می‌دهد. صدای ناک زدن موتور خودرو که برخی آن را به صدای قاشق و چنگال شبیه می‌دانند مبحثی است که در ادامه قرار است به آن بپردازیم. عوامل آن را بررسی می‌کنیم و نحوه برطرف کردن مشکل را شرح می‌دهیم. باما همراه باشید.
ناک زدن موتور چیست؟
واژه ناک از Knock انگلیسی گرفته‌شده است و به معنای ضربه یا تق می‌باشد. ناک یک صدای برخورد فلز با فلز است که از موتور نشأت می‌گیرد. این صدا خصوصا در سربالایی ها زمانی که بار خودرو کامل است خود را نشان می‌دهد. در قدیم به این مشکل فیلر زدن یا والف‌زدن گفته می‌شد همچنین برخی عنوان سوپاپ زدن نیز روی آن می‌گذاشتند.
زمانی که ناک به‌وجود می‌آید در چند حالت بسته‌به نوع موتور خودرو می‌توانیم انتظار آن را داشته‌باشیم که عمر موتور روزبه‌روز کمتر و کمتر خواهد شد. لذا باید آمادگی آن را داشته باشیم که خودرو توانایی حرکتی خود را از دست بدهد یا اینکه دچار شکستگی پیستون و رینگ بشود. در برخی موارد نیز صدا آنقدر پیشروی می‌کند که موجب لقی پیستون می‌شود. بنابراین مهم است که بدانیم ناک چگونه به وجود می‌آید و چه عواملی منجر به برطرف شدن آن می‌شود.
ویدیو صدای ناک زدن موتور
جهت درک و تشخیص بهتر صدای ناک‌زدن، ویدیوی زیر را مشاهده کنید. البته در خودروهای توربو شارژ صدای ناک ممکن است متفاوت‌تر شنیده‌شود. درواقع در این خودروها صدای ناک چیزی شبیه به راه رفتن روی شن و ماسه است.
چرا ناک به وجود می‌آید؟
بعد از یک جرقه در زمان نامناسب و جای نامناسب پدیده ناک به وجود می‌آید. اگر بخواهیم راحت‌تر توضیح دهیم؛ خط و خش هایی که روی پیستون شاتون به وجود می‌آیند آثار ناک هستند که از فشار پیستون به دیواره‌های سیلندر ناشی شده‌اند. این اثرات در پیستون‌های کارکرد بالا طبیعی محسوب می‌شوند. اما وقتی سروصدای ناک را در ماشین صفر کیلومتر مشاهده می‌کنید یا خودروی توربو شارژ دارید که با بنزین داخل کشور سازگار نیست، ناک موجب می‌شود خودرو توانایی حرکت را به مرور از دست بدهد. همچنین باعث روشن شدن چراغ چک نیز می‌گردد.
ناک در ماشین های تقویت‌شده
موتورهایی که کمپرس بالاتری دارند یا توربو شارژ هستند و یا برای مسابقه تجهیز شده‌اند؛ نیاز به سوخت مناسب در آنها بیشتر است. زمانی که سوخت باکیفیت در اختیار نداشته‌باشید خودرو شروع به ناک‌زدن می‌کند و آستانه آن کاهش می‌یابد. در این خودروها قبل از ورود به بوست (Boost) یا هنگام سرگاز زدن صدای ناک را می‌شنویم و تخریب موتور از همان‌جا آغاز خواهد شد.
تاثیر شمع بر ناک زدن موتور
همانطور که گفتیم ناک بعد از یک جرقه در زمان نامناسب و در جای نامناسب اتفاق می‌افتد لذا ناک با جرقه ارتباط مستقیمی دارد. درواقع ناک بعد از جرقه اتفاق می‌افتد و نه قبل از آن. پیش از جرقه هر صدایی که به وجود بیاید مربوط به مشکلات دیگری است که باید بررسی شود. زمانی که سوخت بی کیفیت باشد و جرقه هم در زمان نامناسب به وجود آید باعث می‌شود فرآیند ناک بصورت پیشرونده‌تر خود را بروز دهد. پس اهمیت شمع و انتخاب فیلر آن را جدی بگیرید زیرا در جلوگیری از ناک‌زدن می‌تواند بسیار موثر باشد.
چکار کنیم که با تعویض شمع، ناک کمتر بشود؟
اولین گزینه تغییر فیلر شمع است. با بستن دهانه شمع و بزرگتر کردن قطر جرقه می‌توانیم آستانه ناک را پایین‌تر بیاوریم و ماشین را از خطر ناک نجات دهیم. در خودروهای سورن و دنا توربو به توصیه دفترچه؛ فیلر مناسب 7.5 الی 8 است اما گاها دیده می‌شود که افراد از شمع 1.1 برای این خودروها استفاده می‌کنند که به‌شدت موجب به وجود آمدن ناک و دل‌زدن می‌شود. همچنین مصرف سوخت افزایش می‌یابد و موتور عملکرد حرکتی مناسبی نخواهد داشت.
دومین مورد را می‌توان به کد حرارتی اشاره کرد. با استفاده از کد حرارتی گرم و سرد برای خودروهای توصیه‌شده می‌توانیم انتقال دمایی را کنترل کنیم و از ناک جلوگیری نماییم. پس شمع نقش بسیار مهمی در به وجود آمدن و جلوگیری از ناک ایفا می‌کند لذا برای حل مشکل ابتدا به سراغ شمع بروید.
عواملی که باعث ناک زدن می‌شوند
همانطور که متوجه شدید جرقه در این اتفاق تاثیر زیادی دارد لذا کلیه مواردی که در ایجاد یک جرقه مناسب دخیل هستند در بروز ناک نقش دارند. مانند کویل، اتصالات بدنه، شارژ دینام و غیره. به عنوان مثال اگر شارژ کویل پایین‌تر از حالت استاندارد آمده‌باشد و عملکرد مناسبی از خود ارائه ندهد خودرو به آستانه‌ناک نزدیک می‌شود. به بیان راحت‌تر ماشینی که تا پیش از این ناک نمی‌زد با به مشکل خوردن عوامل گفته‌شده ممکن است با آن مواجه شود.
در ادامه شمع به وایر می‌رسیم. وایر نامناسب نیز می‌تواند از عوامل ایجاد ناک باشد و با خرابی یا نشت جرقه از آن مواردی همچون دل‌زدن، خطای عدم احتراق و در نهایت ایجاد پدیده ناک می‌شود.
پس از وایر به کویل می‌رسیم. با ضعیف شدن کویل در هر خودرویی و با هر مدل کویلی باعث می‌شود آستانه ناک‌زدن در آن خودرو پایین تر آید. در ماشین هایی که به کویل آنتراک یا جدا جدا مجهز شده‌اند مثل سورن و دنا توربو یا رانا پلاس؛ موقعی که یکی از سیلندرها عملکرد مناسبی نداشته باشد شروع به قطع کردن سیلندر متناظر آن نیز می‌کند. این ایراد زمینه‌ساز بروز ناک می‌شود. در ال 90، مگان و ساندرو نیز همین قضیه برقرار است.
ناک در موتورهایی با تراکم بالاتر
بالابردن نسبت تراکم یک موتور از حالت فابریک به تراکم های بالاتر مثل استفاده از مدل پیستون های خاص و استفاده نکردن از سوخت مناسب هم می‌تواند آستانه ناک را پایین‌تر آورد. لذا افزایش بی مهابا تراکم موتور فقط خطر ناک‌زدن را افزایش می‌دهد و کار تیونر را جهت افزایش جرقه با سختی زیادی مواجه می‌کند.
ناک‌زدن خودروهای توربو شارژ
خودروهایی که بصورت دستی توربو شارژ شده‌اند و یا آنهایی که فابریک کارخانه هستند قبل از لود کامل و چرخش پروانه شروع به ناک‌زدن خواهند کرد. خطرناک ترین نوع ناک را در خودروهای توربو شارژ خواهیم داشت. درواقع پس از ورود به بوست، پیستون آنها می‌شکند. نمونه بارز این واقعه هایما های نسل اول هستند که با سوخت کشور سازگاری نداشتند و زمانی که در این خودرو توربو شارژ به لود کامل یا گردش کامل پروانه می‌رسید فشار شدید به پیستون وارد می‌شد و پس از کمی ناک‌زدن کلا پیستون از بین می‌رفت.
زمانی که توربو شارژ لود کامل انجام می‌دهد مقدار هوای داخل سیلندر بیشتر می‌شود، نسبت AFR نیز به سمتی میل می‌کند که نسبت هوا به سوخت بیشتر می‌شود. در نتیجه ناک‌زدن زودتر اتفاق می‌افتد. بنابراین در خودروهای توربو شارژ ما بیشتر شاهد ناک زدن موتور و بدتر از آن از بین رفتن پیستون هستیم.
خودروهای قدیمی ممکن است چندسال با صدای ناک به فعالیت خود ادامه دهند و مشکل خاصی در آنها پدیدار نشود. اما در یک خودروی توربو شارژ جدید با تکنولوژی پاشش سوخت نوین ایرادات مربوط به سیستم سوخت بیشتر نمایان می‌شود. لذا صاحبان این ماشین ها باید رسیدگی و نظارت کنند تا متحمل خسارات سنگین نشوند.
سنسور ناک و عملکرد آن
در خودروهای جدید و یا حتی برخی خودروهای قدیمی ایسیو یورو 2 سنسوری به نام ناک وجود دارد که نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. متاسفانه افراد زیادی از این سنسور غافل می‌شوند در صورتی که خرابی آن موجب ارسال نشدن هشدار مشکلات جدی موتور می‌شود.
سنسور ناک در نزدیکی موتور نصب می‌شود و با لرزش موتور متوجه ناک‌زدن می‌گردد. همانطور که گفتیم ناک حاصل فشار پیستون به دیواره سیلندر است. با ارسال هشدار ناک‌زدن موتور توسط سنسور به ECU (کامپیوتر خودرو) جهت جلوگیری از آسیب‌رسیدن به موتور فرآیند جرقه‌زنی به عقب باز می‌گردد. با این کار توان موتور کاسته‌می‌شود و صدا کمتر می‌گردد.
در ECU های هوشمند نظیر بوش me17 پس از چندبار ناک‌زدن شرایط توسط کامپیوتر کنترل می‌شود و صدا کاهش می‌یابد اما پس از روشن کردن مجدد خودرو مشکلات باز می‌گردند. در این حالت برای حفظ موتور مصرف سوخت افزایش می‌یابد و شتاب کمتر می‌شود.
خودروهای توربو شارژ سنسور ناک شدیدترین کارها را برای حفظ موتور انجام می‌دهد که منجر به از دست رفتن توان موتور می‌گردد. به همین دلیل است که در ماشین های چینی توربو شاهد هستیم که پس از چندبار ناک‌زدن به یکباره توانایی حرکتی خودرو از دست می‌رود.
مطلب پیشنهادی : آشنایی با انواع سنسور در خودرو
آیا اکتان از ناک جلوگیری می‌کند؟
تا اینجای مطلب متوجه شدیم که کیفیت سوخت نقش بسزایی در جلوگیری از ناک‌زدن دارد. درواقع هرچه عدد اکتان پایین تر باشد ناک‌زدن در خودروهای جدید بیشتر است. برای جلوگیری از این مشکل باید از اکتان های باکیفیت استفاده کنیم. اکتان های بی کیفیت جز اینکه آستانه ناک را پایین می‌آورند و به پیستون ها آسیب جدی وارد می‌کنند فایده دیگری ندارند.
چگونه ناک را شناسایی کنیم؟
ناک را می‌توان در مواردی مانند تشخیص از روی صدا و یا خطای سنسور ناک متوجه شویم. در خودروهای توربو ممکن است صدا کمی متفاوت‌تر باشد و مانند صدای راه رفتن روی شن‌وماسه شنیده‌شود. اگر روی حالت Boost این صدا را شنیدید بدین معناست که کم‌کم باید با آن موتور خداحافظی کنید. یا اینکه هرچه سریعتر به تامین بنزین و اکتان باکیفیت تر و یا با مراجعه به تعمیرگاه های معتبر و متخصص سعی در برطرف کردن مشکل کنید. خرید شمع های باکیفیت را نیز حتما در دستور کار خود قرار دهید. در مواردی ریمپ کردن نیز می‌تواند آستانه ناک را پایین‌تر بیاورد.
شما نیز می‌توانید تجربیات خود را در رابطه با ناک زدن موتور در قسمت نظرات عنوان کنید.
