علت روغن ریزی گیربکس چیست؟ علائم و نحوه رفع مشکل
روغن گیربکس نقش حیاتی در عملکرد نرم و بیصدای جعبهدنده خودرو دارد. اما زمانی که نشتی یا روغنریزی اتفاق میافتد میتواند نشانهای از بروز یک مشکل جدی در سیستم انتقال قدرت باشد. شناخت دقیق علت روغن ریزی گیربکس به رانندگان کمک میکند تا پیش از آنکه خسارتهای سنگینی به قطعات داخلی گیربکس وارد شود مشکل را شناسایی و برطرف کنند. در این مطلب، به بررسی دلایل اصلی نشتی روغن از گیربکس، نشانههای هشداردهنده، روشهای عیبیابی و راهکارهای جلوگیری از این مشکل خواهیم پرداخت تا بتوانید از سلامت گیربکس خود اطمینان بیشتری داشته باشید.
گیربکس چیست و چرا نیاز به روغن دارد؟
گیربکس یا جعبهدنده، یکی از اجزای اساسی خودرو است که وظیفه انتقال نیرو از موتور به چرخها را بر عهده دارد. در حقیقت، گیربکس باعث میشود تا خودرو در سرعتهای مختلف حرکت کند و در عین حال از موتور و دیگر قطعات محافظت کند. بدون وجود گیربکس، امکان انتقال درست و مؤثر قدرت از موتور به چرخها وجود نخواهد داشت.
یکی از مهمترین اجزای گیربکس، روغن گیربکس است. روغن گیربکس نه تنها به عنوان روانکننده عمل میکند، بلکه به عنوان یک عامل خنککننده نیز عمل کرده و از داغ شدن بیش از حد قطعات داخلی گیربکس جلوگیری میکند. در واقع، روغنریزی و نشت روغن گیربکس میتواند منجر به آسیبهای جدی به گیربکس و کاهش عمر مفید آن شود.
روغن گیربکس علاوه بر روانسازی قطعات مختلف گیربکس، از سایش و اصطکاک بیش از حد جلوگیری کرده و عملکرد نرمتری را در حین انتقال قدرت فراهم میآورد. در این فرآیند، روغن با جذب گرما و انتقال آن به محیط، دمای گیربکس را در حد نرمال حفظ کرده و از خرابی قطعات به دلیل گرمای بیش از حد جلوگیری میکند.
علتهای اصلی روغن ریزی گیربکس
در این بخش به بررسی موارد اصلی علت روغنریزی گیربکس خواهیم پرداخت:
- خرابی کاسهنمدها و آببندها
کاسهنمدها (یا اورینگها) و آببندهای گیربکس وظیفه دارند تا مانع از نشت روغن از گیربکس شوند. با گذشت زمان و در اثر سایش یا قرار گرفتن در معرض گرما و فشار زیاد، این قطعات میتوانند خراب شوند و منجر به روغنریزی گیربکس شوند. این خرابیها معمولاً در محل اتصال شافتها یا دیگر نقاط حساس گیربکس رخ میدهند.
- ترک یا شکستگی پوسته گیربکس
پوسته گیربکس از مواد مقاوم ساخته شده است، اما در اثر ضربات شدید، تصادفات یا استفاده نادرست، ممکن است دچار ترک یا شکستگی شود. این ترکها میتوانند بهعنوان مسیرهایی برای نشت روغن عمل کنند. در صورتی که پوسته گیربکس آسیب ببیند، نیاز به تعویض یا تعمیر آن وجود خواهد داشت.
- شل شدن پیچها یا اتصالات گیربکس
گاهی اوقات به دلیل ارتعاشات مداوم یا سرویسهای نامناسب، پیچها و اتصالات گیربکس شل میشوند. این شل شدن میتواند منجر به نشت روغن از نقاط مختلف گیربکس شود. این مشکل را میتوان با بررسی و سفت کردن مجدد اتصالات برطرف کرد.
- پر شدن بیش از حد مخزن روغن گیربکس
اگر مقدار روغن گیربکس بیش از حد نیاز باشد، فشار زیادی به سیستم وارد میشود که میتواند منجر به نشت روغن شود. پر بودن بیش از حد روغن معمولاً به دلیل تعویض نادرست یا عدم تنظیم صحیح سطح روغن در زمان سرویس اتفاق میافتد.
- خرابی واشر کارتل گیربکس
واشر کارتل یکی از قطعاتی است که در قسمت پایین گیربکس قرار دارد و به عنوان یک درزگیر عمل میکند. در صورت خراب شدن این واشر، روغن میتواند از زیر گیربکس نشت کند. این مشکل معمولاً ناشی از فرسودگی یا نصب نادرست واشر در زمان تعویض روغن گیربکس است.
- استفاده از روغن نامناسب یا بیکیفیت
استفاده از روغن گیربکس با کیفیت پایین یا ناهماهنگ با استانداردهای خودرو میتواند مشکلات زیادی به همراه داشته باشد. روغنهای بیکیفیت ممکن است در اثر گرما تبخیر شوند و گیربکس با کاهش سطح روغن مواجه گردد. لذا شما تصویر خواهید کرد که روغن ریزی اتفاق افتاده است.
نشانههای روغن ریزی گیربکس
شناسایی به موقع نشانههای روغنریزی گیربکس میتواند از بروز خرابیهای جدی جلوگیری کند و هزینههای تعمیر را کاهش دهد. در این بخش به بررسی نشانههای رایج روغنریزی گیربکس میپردازیم:
- لکههای روغن زیر خودرو
یکی از سادهترین و رایجترین نشانههای روغنریزی گیربکس، مشاهده لکههای روغن زیر خودرو است. اگر خودرو را در پارکینگ یا در محلهای دیگر پارک کنید و متوجه شوید که لکههای روغن در زیر خودرو وجود دارد، احتمالاً گیربکس شما دچار نشت روغن شده است. این لکهها معمولاً رنگی قرمز یا قهوهای دارند و در صورت عدم رسیدگی ممکن است سطح روغن گیربکس کاهش یابد.
- تغییر رنگ یا سطح روغن گیربکس
اگر سطح روغن گیربکس کم شود یا روغن تغییر رنگ بدهد، این ممکن است به دلیل نشت روغن از گیربکس باشد. روغن گیربکس معمولاً رنگ قرمز یا صورتی دارد، اما اگر رنگ آن تیره یا قهوهای شود، این میتواند نشانهای از کثیف شدن روغن یا نشت روغن از گیربکس باشد.
- صدای غیرعادی از گیربکس
یکی دیگر از نشانههای رایج روغنریزی گیربکس، شنیدن صدای غیرعادی از قسمت گیربکس است. اگر روغن گیربکس کاهش یابد قطعات داخلی گیربکس ممکن است نتوانند به درستی حرکت کنند. در نتیجه صدای غیرعادی مانند صدای زمزمه، غرغر یا اصطکاک به گوش برسد. این صدا معمولاً به دلیل کمبود روانکننده در قطعات گیربکس ایجاد میشود.
- بوی سوختگی از گیربکس
زمانی که روغن گیربکس به دلیل نشت از سیستم خارج میشود، ممکن است با افزایش دما و کاهش سطح روغن، گرمای زیادی در گیربکس ایجاد شود. این گرما میتواند باعث بروز بوی سوختگی شود که معمولاً به دلیل آسیب دیدن قطعات داخلی گیربکس در اثر داغ شدن زیاد است. اگر چنین بویی احساس کردید، سریعاً خودرو را متوقف کرده و وضعیت گیربکس را بررسی کنید.
- مشکلات در تعویض دندهها
یکی دیگر از نشانههای روغنریزی گیربکس، مشکلاتی در تعویض دندهها است. اگر هنگام تعویض دنده احساس کنید که گیربکس به سختی دندهها را تغییر میدهد یا دندهها بهطور ناگهانی از هم جدا میشوند، این ممکن است نشانهای از کمبود روغن در گیربکس باشد. کمبود روغن باعث افزایش اصطکاک و ایجاد مشکلات در سیستم انتقال قدرت میشود.
خطرات رانندگی با نشتی روغن گیربکس
رانندگی با نشتی روغن گیربکس میتواند به تدریج باعث بروز مشکلات جدی در عملکرد خودرو شود. یکی از اصلیترین خطرات، کاهش سطح روغن گیربکس است که به دلیل نشت روغن به وقوع میپیوندد. این کاهش سطح روغن موجب افزایش اصطکاک بین قطعات داخلی گیربکس و در نتیجه داغ شدن بیش از حد سیستم میشود. بدون روغن کافی گیربکس قادر به انتقال قدرت به طور روان نخواهد بود و این امر میتواند به قطعات داخلی مانند شافتها، چرخدندهها و کلاچها آسیبهای جدی وارد کند.
علاوه بر این، رانندگی با گیربکس دارای نشتی روغن ممکن است منجر به خرابی کامل گیربکس شود که هزینههای تعمیر یا تعویض آن به شدت افزایش مییابد. در صورت ادامه رانندگی در چنین شرایطی احتمال گیر کردن دندهها یا حتی از کار افتادن کامل گیربکس وجود دارد. در نتیجه، بهتر است هرچه سریعتر مشکل نشتی روغن برطرف شود تا از آسیبهای جدی و هزینههای تعمیراتی سنگین جلوگیری گردد.
مطلب پیشنهادی: 10 علت روغن سوزی خودرو
نحوه تشخیص محل روغن ریزی گیربکس
اولین گام برای پیدا کردن محل نشت، بررسی سطح زیر خودرو است. اگر مشاهده کردید که لکههایی از روغن به رنگ قرمز یا قهوهای زیر خودرو وجود دارد، باید به بررسی دقیقتر گیربکس بپردازید. معمولاً نشتی از محلهای مختلفی مانند کاسهنمدها، واشرها یا حتی از قسمتهای اتصال گیربکس به شافتها رخ میدهد.
برای شناسایی دقیقتر محل روغنریزی، ابتدا باید گیربکس را از نظر ظاهری و فنی بررسی کنید. در صورتی که لکههای روغن در قسمت خاصی از گیربکس ظاهر شده باشند، این میتواند نشانهای از خرابی قطعات مانند کاسهنمد یا واشر باشد. همچنین، استفاده از مواد پاککننده و شستشوی سطح گیربکس به شما کمک میکند تا پس از چند روز، مجدداً محل دقیق نشت روغن را شناسایی کنید. این روشها باعث میشوند که مشکل روغنریزی به سرعت شناسایی شده و اقدامات لازم برای رفع آن انجام شود.
رفع روغن ریزی گیربکس خودرو
برای رفع روغنریزی گیربکس خودرو، ابتدا باید علت اصلی نشتی شناسایی شود. در صورتی که نشت روغن به دلیل خرابی قطعاتی مانند کاسهنمد یا واشرها باشد، تعویض این قطعات میتواند مشکل را حل کند. تعویض این قطعات به دلیل سادگی و هزینه کمتر، معمولاً اولین گزینهای است که برای رفع روغنریزی انجام میشود. همچنین، بررسی اتصالات گیربکس و سفت کردن پیچها و مهرهها میتواند از نشت روغن جلوگیری کند.
اگر نشت روغن ناشی از شکستگی پوسته گیربکس یا مشکلات ساختاری دیگر باشد، ممکن است نیاز به تعمیر یا حتی تعویض قطعات آسیبدیده باشد. در این حالت، توصیه میشود که گیربکس توسط یک مکانیک ماهر بررسی شده و اقدامات لازم برای تعمیر انجام شود. علاوه بر این، استفاده از روغن با کیفیت و اطمینان از اینکه سطح روغن در محدوده مناسب است، از ایجاد مشکلات بعدی جلوگیری میکند. در نهایت، پس از تعمیر، باید گیربکس بهطور مرتب بررسی شود تا از بروز مجدد نشت روغن جلوگیری گردد.
نکات پیشگیری از روغن ریزی گیربکس
برای پیشگیری از روغنریزی گیربکس و حفظ سلامت سیستم انتقال قدرت خودرو رعایت چند نکته کلیدی ضروری است. اولین و مهمترین نکته، انجام سرویسهای دورهای و بازدید منظم از گیربکس است. این بازدیدها شامل بررسی سطح روغن، تعویض روغن گیربکس در زمان مناسب و بررسی وضعیت قطعاتی مانند کاسهنمدها و واشرها میباشد. همچنین، در سرویسهای دورهای باید به دقت بررسی شود که هیچگونه نشتی در نقاط مختلف گیربکس وجود ندارد.
استفاده از روغن گیربکس با کیفیت و مطابق با استانداردهای توصیهشده توسط سازنده خودرو نیز از جمله اقدامات پیشگیرانه مهم است. روغنهای بیکیفیت یا نامناسب میتوانند باعث خرابی سریعتر قطعات داخلی گیربکس شوند. همچنین روغنهای بیکیفیت ممکن است در مواجهه با گرمای زیاد تبخیر شوند و موجب کاهش سطح روغن گیربکس شوند. علاوه بر این، اجتناب از رانندگی با بار اضافی و فشار بیش از حد به گیربکس نیز میتواند به کاهش احتمال نشت روغن کمک کند. در نهایت، روغن ریزی گیربکس مسئلهای نیست که همواره با آن درگیر باشید. با یک تعمیر اساسی و کمی مراقبت و رسیدگی از این مشکل رهایی خواهید یافت.
مطلب پیشنهادی: اهمیت تعویض بموقع روغن
جمع بندی
در نهایت، شناسایی و رفع علت روغن ریزی گیربکس از اهمیت بالایی برخوردار است. زیرا نشت روغن میتواند به قطعات داخلی گیربکس آسیب جدی وارد کند و هزینههای تعمیرات را به شدت افزایش دهد. با انجام سرویسهای دورهای، استفاده از روغن با کیفیت و توجه به علائم هشداردهنده مانند لکههای روغن زیر خودرو، میتوان از بروز این مشکل جلوگیری کرد. در صورتی که روغنریزی رخ داد تشخیص به موقع محل نشت و تعمیر آن، میتواند عمر گیربکس را افزایش داده و عملکرد خودرو را بهینه نگه دارد.
